Κυπουργός Νίκος

Ο Νίκος Κυπουργός γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Απριλίου του 1952. Σπούδασε θεωρητικά της μουσικής και σύγχρονες τεχνικές με τον Γιάννη A. Παπαϊωάννου και παράλληλα νομικά και πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Συνέχισε τις μουσικές του σπουδές στο Παρίσι (1979-83) με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, στο Conservatoire, καθώς και δίπλα στους Max Deutsch (École Normale), Iάννη Ξενάκη (Sorbonne), κ.ά. Μελέτησε επίσης εθνομουσικολογία και μουσική παιδαγωγική.

Στενός συνεργάτης του Mάνου Xατζιδάκι (Τρίτο Πρόγραμμα 1975-1980, Σείριος 1985-2000, Αγώνες Τραγουδιού Κέρκυρας 1980 και 1981 και Καλαμάτας 1992 κ.ά.) και ενορχηστρωτής σημαντικών έργων του (Λαϊκή Αγορά, Αμοργός, κ.ά.). Έχει γράψει

φωνητική μουσική (το έργο του Knots για 16 φωνές τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στο Διεθνές Βήμα Συνθετών της UNESCO το 1979), ορχηστρική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για χορό καθώς και τραγούδια.

Για το μουσικό θέατρο έχει γράψει τα έργα: Σιωπή ο βασιλιάς ακούει, μιούζικαλ (παραγγελία Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, 1993), Προσοχή ο πρίγκιπας λερώνει, όπερα για παιδιά (παραγγελία Εθνικής Λυρικής Σκηνής, 2013), Ειρήνη του Αριστοφάνη, μουσική κωμωδία (Εθνικό Θέατρο, 2017), Μήδεια του Μποστ, κωμική όπερα, (παραγγελία ΕΛΣ, 2019).

Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη μουσική για το θέατρο, συνεργαζόμενος με το Εθνικό Θέατρο, το Kρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας, το Θέατρο Τέχνης, το Αμφιθέατρο, το Ανοιχτό Θέατρο, τη Νέα Σκηνή, τις Μορφές, το Θέατρο του Νότου, το Θέατρο του Νέου Κόσμου κ.ά. Έχει τιμηθεί με το βραβείο θεατρικής μουσικής «Δημήτρης Μητρόπουλος» (1998), το βραβείο Ένωσης Κριτικών για την παράσταση Σωσμένος (1991) και το «Βραβείο Αθηνοράματος» για τη Νύχτα της Κουκουβάγιας και τον Γυάλινο Κόσμο (1998).

Παράλληλα έγραψε μουσική για τον κινηματογράφο σε πολλές ελληνικές και ξένες παραγωγές, ενώ την πενταετία 1991-1995 ασχολήθηκε και με τη μουσική για την τηλεόραση. Για τη μουσική του στον κινηματογράφο έχει τιμηθεί πολλές φορές: με το Κρατικό Βραβείο του Yπουργείου Πολιτισμού (Rom, 1990 – Tο Πεθαμένο Λικέρ, 1993 –Μεταίχμιο, 1994 – Ελεύθερη Κατάδυση, 1995), καθώς και με το Βραβείο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (Aenigmα est, 1990 – O Δραπέτης, 1991 – Το Πεθαμένο Λικέρ, 1992 – Μεταίχμιο, 1994 και Ύποπτος Πολίτης, 1994). Για το Πεθαμένο Λικέρ τιμήθηκε και με το βραβείο μουσικής στο Διεθνές Φεστιβάλ της Valencia (1993) ενώ για το Four Corners of Suburbia με το βραβείο μουσικής στο Φεστιβάλ της Avignon (2006). Τιμήθηκε ακόμη με το βραβείο μουσικής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας για τις ταινίες: Τη Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη (2008) και Φιλιά εις τα παιδιά (2011). Το 2016 τιμήθηκε με το ειδικό βραβείο του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου για το συνολικό έργο του. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο μουσικής της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου για την ταινία Πολυξένη (2018) και για την ταινία Ράφτης (2021). Πρόσφατες διακρίσεις: βραβείο μουσικής στο Φεστιβάλ της Antalya για την ταινία Kerr, Βραβείο Μουσικής στο Φεστιβάλ της Valencia για την ταινία Tailor (Οκτώβριος 2021).

Έχει πραγματοποιήσει σεμινάρια για τη μουσική στο θέατρο και τον κινηματογράφο, σε πολλές πόλεις της Ελλάδας καθώς επίσης στο Εθνικό Θέατρο (2015 -2018) και στο «Μουσικό Χωριό» στον Άγιο Λαυρέντιο.

Από νωρίς τον απασχόλησε η σχέση των παιδιών με τη μουσική, προσεγγίζοντάς την τόσο από την πλευρά της δημιουργίας και μέσα από διαφορετικούς δρόμους όπως το ραδιόφωνο, το θέατρο για παιδιά, η δισκογραφία, [Εδώ Λιλιπούπολη (1980), Νανουρίσματα (1985), Τα Μυστικά του Κήπου (2001)], όσο και από την πλευρά της εκπαίδευσης. Συμμετείχε μαζί με τον Μιχάλη Γρηγορίου, τον Γιώργο Κουρουπό και τον Δημήτρη Μαραγκόπουλο στη σύνταξη ενός σύγχρονου ελληνικού μουσικοπαιδαγωγικού προγράμματος (1983-88) το οποίο δίδαξε και ο ίδιος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ παράλληλα δίδαξε σε ωδεία της Αθήνας και της Καλαμάτας. Ήταν ο βασικός εισηγητής στο 15ο Διεθνές Μουσικοπαιδαγωγικό Συνέδριο ΙSΜΕ στη Θεσσαλονίκη το 2012 με θέμα «Μουσική και τραγούδι για παιδιά».

Από το 2015 είναι υπεύθυνος (ενορχήστρωση – διεύθυνση) για τη συνάντηση των Μουσικών Σχολείων που πραγματοποιείται κάθε άνοιξη στην Ξάνθη με τον τίτλο «Ξάνθη, Πόλις ονείρων».

Το 2010 δημιούργησε μαζί με μια ομάδα μουσικών, που ζουν όλοι στη Σύρο, την Ορχήστρα των Κυκλάδων, την οποία και διευθύνει. Η ορχήστρα έχει δώσει δεκάδες συναυλίες σε όλη την Ελλάδα (http://cycladesorchestra.gr).

Την πενταετία 2013-2017 επιμελήθηκε και παρουσίασε στην ΕΡΤ 2 την εκπομπή «Τα μυστικά της Μουσικής», μια σειρά 31 επεισοδίων, ένα ταξίδι στα μυστικά της μουσικής από τη δημιουργία και την ερμηνεία, μέχρι την τεχνολογία και την εκπαίδευση, τις γλώσσες και τα επαγγέλματα της μουσικής.

(«Βιογραφικό», Νίκος Κυπουργός, ημερ. πρόσβασης 24 Σεπτεμβρίου 2022, https://bit.ly/3StwAZF)