Δυμιώτης Φάνος

Ο συνθέτης και βιολιστής Φάνος Δυμιώτης γεννήθηκε στις 3 Απριλίου του 1965 στην Λευκωσία της Κύπρου, όταν η χώρα διήγε το πέμπτο έτος της ανεξαρτησίας της, για πρώτη φορά από τον 12 μ.Χ. αιώνα. Ήταν το δεύτερο από τα τρία παιδιά της Στέλλας Δυμιώτου, που είναι φιλόλογος, και του Νίκου, ενός εξαιρετικά ταλαντούχου γλύπτη, «που αγαπούσε πολύ την κλασική μουσική και ήταν ακόμη πιο μετριόφρων από τον Φάνο», σύμφωνα με την Στέλλα Δυμιώτου.

Στο περιβάλλον αυτό, οι σπάνιες πνευματικές και μουσικές ικανότητες του Φάνου αναγνωρίστηκαν εγκαίρως. Στα δημοτικά σχολεία Αγίας Μαρίνας και Χρυσελεούσης της Λευκωσίας, όπου μαθήτευσε διαδοχικά (1970-1976), αρίστευε σε όλα τα μαθήματα και μετείχε σε όλα τα φωνητικά και οργανικά σύνολα. Έπαιζε μαντολίνο και δέκα ετών άρχισε βιολί. Συνέχισε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Κύκκου. Εκεί, τον βοήθησε να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και να αναδειχθεί η καθηγήτρια της μουσικής Μάρω Σκορδή, αναγνωρίζοντας την πρόοδό του στο βιολί και την τέχνη των συνθέσεων που είχε ήδη γράψει, μελετώντας από βιβλία «τις ελεύθερες ώρες» του, όπως έγραψε ο ίδιος. Η σύνθεση Marcia Funebre γράφτηκε το 1977 για τον θάνατο του Μακαρίου Γ΄, ενός από τους πιο αγαπημένους ηγέτες διεθνώς, η κηδεία του οποίου ήταν ένα συνταρακτικό παλλαϊκό γεγονός. Είναι το πρώτο από τα έργα του Δυμιώτη που μαρτυρούν το συνεχές ενδιαφέρον του για τους άνισους αγώνες και τα πολιτικά αδιέξοδα της χώρας του, μέρος της οποίας καταλήφθηκε το 1974 από τους Τούρκους.

Όσο ήταν ακόμη μαθητής γυμνασίου, ο Δυμιώτης συνέθεσε επίσης ένα Κουαρτέτο Εγχόρδων (1979), που επιλέχτηκε και εκτελέστηκε στη Σόφια από επαγγελματικό σύνολο, στις 20 Αυγούστου 1979, σε εκδηλώσεις για το «Έτος του Παιδιού». Το κουαρτέτο και το Marcia Funebre εντυπωσίασαν τον Άγγλο απεσταλμένο στην Κύπρο του Διοικητικού Συμβουλίου Εξετάσεων των Βασιλικών Σχολών Μουσικής, Philip R. Pfaff, που μετά από επιμονή της Μάρως Σκορδή, δέχτηκε να εξετάσει τον Φάνο Δυμιώτη στο βιολί και να δει τις συνθέσεις του. Αποτέλεσμα ήταν να τελειώσει ο Δυμιώτης τις γυμνασιακές του σπουδές σ' ένα από τα καλύτερα «μουσικά σχολεία» της Αγγλίας, την Σχολή Μουσικής Chetham του Manchester που προετοιμάζει προικισμένα παιδιά για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Στη διάρκεια της μαθητείας του στη Μουσική Σχολή Chetham (1979-1983) συνέθεσε δέκα έργα, ορισμένα από τα οποία είναι έργα ώριμου συνθέτη, όπως το Ντιβερτιμέντο για ορχήστρα δωματίου, και το ορατόριο Ο τελευταίος Απόστολος, εμπνευσμένο και αυτό από τον Μακάριο τον Γ΄, μέρη του οποίου παίχτηκαν στις 19 Ιανουαρίου 1983 στη Λευκωσία. Και στις σπουδές του βιολιού ο Δυμιώτης είχε εξίσου θεαματική πρόοδο. Όπως έκανε σε όλες τις φάσεις των σπουδών του, ήταν, επίσης, δραστήριος ως οργανωτής και ερμηνευτής μουσικής.

Στο Manchester συνδέθηκε με βαθιά φιλία με τον πιανίστα, μαέστρο και μουσικολόγο Γιώργο Χατζηνίκο (1923-2015). Μέσω αυτού γνώρισε το έργο του Νίκου Σκαλκώτα (με τον οποίο είναι πολύ πιθανόν να ένοιωσε κάποιου βαθμού ταύτιση). Ο Χατζηνίκος του έδωσε επίσης την ευκαιρία να αναδείξει το ερμηνευτικό ταλέντο του, όταν τον κάλεσε να αντικαταστήσει την τελευταία στιγμή την σολίστα συναυλίας που διηύθυνε, και εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς παίζοντας την Ισπανική Συμφωνία του Λαλό.

Όντας στα δεκαοχτώ του χρόνια ένας εξαιρετικός συνθέτης και βιολιστής, εισήχθη άνετα το 1983 στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (στο Trinity Hall του πανεπιστημίου), από όπου αποφοίτησε το 1986, έχοντας πάρει την ύψιστη διάκριση (first-class honours) επί δύο συνεχή έτη, «ένα πολύ σπάνιο επίτευγμα», όπως γράφει πιστοποιητικό του πανεπιστημίου. Tο 1986-87 ο Δυμιώτης ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές (Μaster of Philosophy) στην σύνθεση. Καθηγητές του ήταν ο Robin Holloway και ο Alexander Goehr (γιος του Walter Goehr, μαθητή του Schönberg στο Βερολίνο και συμμαθητή του.

Νίκου Σκαλκώτα), με τον οποίο ωστόσο ο Δυμιώτης είχε πάρει μαθήματα σύνθεσης από το 1984-85.

Η τελευταία φάση των σπουδών του Δυμιώτη ήταν το 1987-1993, στο Πανεπιστήμιο Princeton των ΗΠΑ, όπου πήρε διδακτορικό δίπλωμα στη σύνθεση. Χάρις σε μία από τις πολλές υποτροφίες που είχε λάβει, το 1993 ακολούθησε ανώτερα μαθήματα σύνθεσης στην Μουσική Σχολή Aspen, με τον διευθυντή της σχολής, τον ελληνικής καταγωγής συνθέτη Γιώργο Τσοντάκη (George Tsontakis). Τους δεσμούς του με την μουσική ζωή της Κύπρου ανανέωσε η συμμετοχή του σε διαγωνισμό σύνθεσης για τα εγκαίνια του Πανεπιστημίου Κύπρου το 1992. Η σύνθεσή του Ακαδημαϊκή Εισαγωγή (κατά την Akademische Festouvertüre του Brahms) πήρε το πρώτο βραβείο και παίχτηκε τον Οκτώβριο του 1993 στην Λευκωσία.

Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Δυμιώτη άρχισε με ένα τριετές συμβόλαιο (1995-98) ως Λέκτoρας στο Goucher College της Baltimore. Το 1993-95, περιμένοντας την έναρξη του συμβολαίου, ήταν στη Νέα Υόρκη, δραστήριος ως ερμηνευτής και συνθέτης. Θέλοντας όμως να έχει πολύ ελεύθερο χρόνο για την σύνθεση και την εκτέλεση, εγκατέλειψε την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Από το 1998 ζούσε στο Lutherville, έξω από την Baltimore της Μaryland, πολιτείας της πυκνά δομημένης ανατολικής ακτής, που του παρείχε την δυνατότητα να συνεργάζεται με μουσικά σύνολα πολλών πόλεων. Έτσι, ήταν εξάρχων βιολιστής στην Συμφωνική Ορχήστρα Mid-Atlantic της πόλης Easton (της οποίας ήταν και μόνιμος συνθέτης), έπαιζε στην Συμφωνική Ορχήστρα της Annapolis, στην Όπερα της Βaltimore, αλλά και στην Συμφωνική Ορχήστρα της πολιτείας Delaware, στην Ορχήστρα Δωματίου New Horizons, στο Κουαρτέτο Εγχόρδων Mariner, κ.ά.

Το ενδιαφέρον του για την ευρεία και αταξική διάδοση της μουσικής τον ώθησε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα “Performing Arts for Everyone” του “The Kennedy Center Millenium Stage” της Washington και να δίνει μαθήματα βιολιού σε δημοτικά σχολεία. Έργο που έγραψε την περίοδο αυτή για την Κύπρο είναι οΎμνος στην Αφροδίτη, σε στίχους του Ομήρου, που του ανατέθηκε για τις τελετές ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004.

Η Συμφωνική Ορχήστρα Mid-Atlantic παρήγγειλε στον Δυμιώτη μια σύνθεση για να παιχτεί μαζί με την Ιστορία του Στρατιώτη του Stravinsky, σε συναυλία της 22ας Μαρτίου του 2007. Στην σύνθεση αυτή, που ονόμασε ο Δυμιώτης The Soldier's Blues, «δανείστηκε» από τον Στρατιώτη του Stravinsky την ενορχήστρωση και μελωδικά μοτίβα. Από τα Blues πήρε κλίμακες και αρμονίες. Ο Δυμιώτης ήταν παρών σε πρόβες του έργου. Η πρεμιέρα του όμως έγινε με νωπή την τραγική αίσθηση του απρόοπτου κενού, που προξένησε ο ξαφνικός του θάνατος στις 10 Μαρτίου σε αυτοκινητικό δυστύχημα, καθώς επέστρεφε από συναυλία της Ορχήστρας της Delaware στο Wilmington.

(“Δυμιώτης, Φάνος”, Hellenic Music Center, ημερ. πρόσβασης 12 Νοεμβρίου 2019, https://hellenicmusiccentre.com/index.php?id_category=23&controller=category&id_lang=6)